Bersluconi moest gaan. Papandreou ging hem voor. Als je land verder in de
crisis zakt, moet je gaan. Logisch.
Maar Evangelos Venizelos blijft als Griekse minister van Financiën. Lucas
Papademos is de nieuwe premier, een voormalige centrale bankier. Hij was
gouverneur van de Griekse centrale bank van 1994 tot 2002 en vice-voorzitter
van de Europese Centrale Bank (ECB) onder Jean-Claude Trichet.
Maar meer relevant: hij was vanaf 2010 tot zijn aanstelling als premier op 10
november financieel-economisch adviseur van Papandreou. Dus buiten het feit
dat Papandreou het boetekleed heeft aangetrokken voor zijn misser met het
referendum, is er in de financiële top van Griekenland weinig veranderd.
Bovendien was Papademos de man die Griekenland destijds de euro heeft
ingeloodst. Mag hij het land er nu weer uithalen? En in februari zijn er in
Griekenland al weer verkiezingen. Hoe meer cosmetisch kan deze wissel zijn?
Leiderschap?
In het Financieele Dagblad lazen we onlangs een amusant interview van de
huidige baas van de De Nederlansche Bank en tevens bestuurder van de ECB. We
laten u meegenieten:
Volgens Klaas Knot moeten alle eurolanden hun verantwoordelijkheid nemen.
De bereidheid is daartoe is ook aanwezig. Dat leidt hij af uit het akkoord
dat de Europese regeringsleiders op 27 oktober bereikten over een plan van
aanpak voor de schuldencrisis. Zuid-Europese landen als Griekenland en
Italië moeten hun overheidsfinanciën op orde brengen en vertrouwenwekkende
stappen in die richting maken, aldus de baas van DNB.
Zeker zo belangrijk is volgens hem dat deze landen hun concurrentievermogen
versterken. Hervormingen moeten ertoe leiden dat de economieën weer gaan
groeien.
Als de probleemlanden betekenisvolle stappen zetten, hebben op de eerste
plaats de sterke Noord-Europese landen de verantwoordelijkheid om de periode
te overbruggen die deze landen nodig hebben om hun zaken weer op orde te
krijgen. Dat betekent financiële steun aan Griekenland en een brandgang die
voorkomt dat de Griekse brand overslaat naar bijvoorbeeld Italië.
Aldus Klaas Knot.
Daar zakt toch je broek van af? Is dit het soort van leiderschap dat Europa
moet redden? Een publiekswissel in Griekenland en de Europese Centrale Bank
(ECB) die vertelt dat landen hun zaken goed moeten regelen?
Het probleem is, dat als die landen niet de dingen doen die ze moeten doen,
blijkbaar niemand een passend antwoord heeft. Dus escaleert de zaak en de
rest is u bekend.
Europa was onbeduidend
Een gevolg van de huidige crisis in Europa is dat de hele regio grote kans
loopt weer over de rand van een recessie geduwd te worden. Volgens de ECB
echter een milde recessie, niet langer dan tot medio volgend jaar (zie deze
grafiek). Maar ja, wie gelooft ze nog?
In het verleden hadden recessies in Europa wereldwijd niet al te veel impact.
In 1992-93 hadden we de ERM-crisis (ERM=European Exchange Rate Mechanism, de
voorloper van de euro). Door deze crisis werden een aantal landen uit de ERM
geduwd en belandde Europa in een recessie. Wereldwijd had deze recessie
echter nauwelijks impact (zie deze
grafiek).
Blijkbaar is alleen de Amerikaanse economie groot genoeg om de rest van de
wereld mee te slepen, zoals in 2008 gebeurde. Maar laten we niet al te
nonchalant zijn. Het risico dat Europa vormt voor de wereldeconomie is veel
groter geworden, maar zit in een andere hoek.
Europa is een mondiaal risico
Handel is goed traceerbaar. Europa importeerde in 2010 ter waarde van 4
procent van het wereldwijde bruto nationaal product. Stel dat de importen 10
procent dalen, dan spreek je nog maar van een daling van 0,4 procent
wereldwijd. Dus handel is het probleem niet.
Het echte probleem is dat sinds het voorjaar van 2010 de landencrisis en het
gestuntel er om heen de internationale kapitaalmarkten behoorlijk nerveus
maken. Persbureau Bloomberg onderzocht de reden achter de dertig grootste
fluctuaties per jaar in Wall Street. Van 2007 tot 2009 was Europa voor
slechts één ervan verantwoordelijk, in 2010 was dat aantal drie en in 2011
is dat al opgelopen naar zes.
Het zogenoemde 'CNN-effect' is blijkbaar overgewaaid naar Europa. En het zijn
niet alleen de aandelen IBM die bewegen. Je praat hier ook over
rentemarkten, valuta- en termijnmarkten, derivatenmarkten en in feite alles
wat gereguleerd en niet gereguleerd is.
Europa staat in de schijnwerpers en is in staat geldstromen plotseling en
heftig om te buigen. Dat werkt verstorend op de wereldeconomie en is voor
beleggers geen goed nieuws. Nieuwe regeringen links en rechts voeden de
onzekerheid alleen maar. Beloftes worden niet meer zomaar geslikt.
We zien veel banken en beleggers naar de zijlijn gaan. Ze zijn bang dat ze
plots een een afwaardering van schuldpapier voor de kiezen krijgen of mee
moeten betalen. Want niks moet, toch?
Lees ook:
Rob Putter is zelfstandig vermogensadviseur voor financieel adviesbureau
Uniquest, onderdeel van de Latin
Capital Group. De informatie in deze column bevat geen individueel
beleggingsadvies of aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.
Volg de markten op Z24 Beurs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl